BOSCH | VAN DER MEULEN
Projecten
Dienstverlening
Over ons
Samenwerken
Blog
Contact
De Nederlandse cultuurverschillenguru Geert Hofstede stelde al in de 70'er jaren dat Duitsers níet hiërarchischer zijn dan Nederlanders. Op de culturele dimensie "Power Distance", de afstand tussen machthebbers en ondergeschikten, scoort Duitsland zelfs láger dan Nederland.
Dit zijn de 10 verschillen tussen samenlevingen met een grote en een kleine machtsafstand:
In landen met een kleine machtsafstand, dus ook in Duitsland, bestaat hiërarchie in de vorm van ongelijkheid van "rollen" om "praktische redenen", maar niet als existentiële ongelijkheid. En medewerkers worden om input gevraagd.
Voor meer existentiële hiërarchie moet je naar België, Frankrijk of Saoedi-Arabië:
Waarom geloven (veel) Nederlanders dan steevast dat Duitsers wél hiërarchisch zijn? Dat komt omdat er (a) vanuit het eigen perspectief wordt geoordeeld en (b) daarbij nog twee culturele dimensies met elkaar vermengd worden. In het model van Hofstede zijn dat "Power Distance" en "Masculinity". In de recentere Culture Map van INSEAD-professor Erin Meyer zijn het de dimensies "Leading" en "Deciding". Volgens Meyer is de manier waarop in een land beslissingen worden genomen niet hetzelfde als de manier waarop leiderschap wordt uitgeoefend. Neem Japan. In Japanse bedrijven heersen hiërarchische structuren, maar worden beslissingen op basis van consensus genomen.
Nederland en de Scandinavische landen zijn uitzonderlijk feminiene samenlevingen:
In feminiene landen wordt meer waarde gehecht aan "vrouwelijke" kwaliteiten als bescheidenheid, dienstbaarheid en solidariteit. Leidinggevenden moeten relatie- en consensusgerich zijn. In "masculiene" landen spelen "mannelijke" kwaliteiten, zoals competitie, ambitie en status een grotere rol. Leidinggevenden moeten besluitvaardig en assertief zijn. Wie kent dit plaatje niet?
Nederlanders verwarren hun eigen femininiteit met Duitse hiërarchie. Waarom uitgerekend de Duitsers het predicaat "hiërarchisch" opgelegd krijgen is mij een raadsel. Engeland en Amerika scoren op "Power Distance" en "Masculinity" even hoog als Duitsland. Ook de Belgen en de Fransen liggen dichter bij Duitsland dan bij Nederland.
De zichtwijze dat Duitsers hiërarchisch zijn zegt wellicht meer over Nederlanders dan over Duitsers. Een Beierse headhunter die ik laatst sprak noemde Nederlandse managers "weichgespült" (heel vaak met wasverzachter gewassen). Een Nederlandse collega bij een groot Nederlands elektronicaconcern die veel in het buitenland had gewerkt en net een HR-training op het hoofdkantoor had gevolgd noemde de sfeer daar "een EO-Jongerendag". De Nederlandse hang naar egaliteit baart zelfs opzien in Kenia:
In de meeste andere landen gaat het er masculiener aan toe. De baas mag van zijn/haar status gebruik maken, af en toe bevelen geven en zijn/haar welverdiende academische titel op zijn/haar kaartje zetten. "Good for you!", zeggen ze in Amerika, als je een MBA, een mooie auto-van-de-zaak of je wil doorgezet hebt.
Hofstede is natuurlijk niet heilig. Over beslissingsprocessen in verschillende landen bestaan andere (grappige) modellen, bijvoorbeeld:
In het schemaatje voor Duitsland zie je de twee dimensies hiërarchie en consensus gecombineerd. De "rolverdeling" is hiërarchisch, maar "beslissingen" worden gezamenlijk genomen. In de feminiene landen Zweden en Nederland is het beslissingsproces oneindig.
Een recente en uitgebreide studie naar cultuurverschillen op de werkvloer is de Culture Map van Erin Meyer. Meyer beschrijft nationale culturen in 8 dimensies. In het kader van dit betoog zijn de dimensies "Leading" en "Deciding" relevant. De scores zijn als volgt:
Duitsland is met de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië wat leiderschapsvormen betreft gemiddeld hiërarchisch. Besluitvorming is in Duitsland bovengemiddeld consensueel. Nederland en Duitsland liggen niet ver uit elkaar op het spectrum.
Duitsland is eigenlijk heel normaal. Nederland is één van de meest feminiene, egalitaire en consensusgerichte landen ter wereld. Als je vanaf het uiteinde naar de rest van het spectrum kijkt is iedereen anders, maar ben jíj de uitzondering. Als je zaken gaat doen in het buitenland doe je er goed aan eerst jezelf te calibreren, voordat je andere culturen gaat interpreteren. Nederlanders zouden in een internationale context hun egalitaire denken en handelen, en het normatief waarderen daarvan, wellicht wat kunnen reduceren. Dat is niet alleen handig voor zakendoen in Duitsland, maar ook in de rest van de niet-Scandinavische wereld, zoals de vakliteratuur suggereert!
***
BOSCH | VAN DER MEULEN Unternehmensberatung
